Yerin adı: Tokat-Niksar'da Bengiler Mahallesindedir.
Yapım Tarihi: H.578 / M.1182-83.
Kitabe: Yapıdan günümüze Arapça yazılmış beş satırlık inşa kitabesi günümüze ulaşmıştır.
Vakfiye: Yapıya ait vakfiye bulunamamıştır.
Kurucu: İ.Hakkı Uzunçarşılı, halk arasındaki rivayetlere göre verdiği bilgilerde, Bedreddin Ebu Mansur Şehinşah’ın Horasan’dan geldiğini ve türbede bulunan diğer iki mezarın da bu şahsın kızlarına ait olduğunu ifade etmektedir.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: Yapı harap bir vaziyette olup kısmen günümüze ulaşabilmiştir.
Plan: Hacı Çıkrık Medresesi’nden günümüze gelebilen kısımlar bir eyvan ile iki yanındaki tonozlu hacimlerden ibarettir. Ortadaki eyvan ifadelerden de anlaşılacağı üzere içerisinde bulunan üç mezar ile türbe fonksiyonunu yüklenmiştir. 3.90x3.90 m. ölçülerinde kare bir hacim oluşturan eyvanın iki yanındaki tonozlu mekânlar simetrik bir kuruluş ortaya koyarlar. Bunlardan tonoz örtüsünü daha iyi muhafaza etmiş olan doğu yönündeki mekân 5.50x3.00 m. ölçülerindedir. Ortadaki türbe fonksiyonlu eyvan bir sivri beşik tonozla örtülmüş ve güneye bakan eyvan kemeri iri kesme taşlarla inşa edilmiştir. Yaklaşık 1.00 m.ye varan duvar kalınlığına sahip yapı içerisinde bulunan üç mezar, kaplama taşları ile çevrilmiş olan bir seki üzerine yerleştirilmiştir.
Üçboyutlu Özellik:
Malzeme: Türbe fonksiyonuna sahip eyvan ve iki yanındaki tonozlu hacimler belirli bir örgü tekniği göstermeyen moloz taş duvar dokusuna sahiptir.
Süsleme:
Tarihlendirme:
Değerlendirme: Bugünkü durumu dikkate alınarak eyvan türbe biçiminde yorumlanan ve yayınlarda Hacı Çıkrık Türbesi adıyla tanıtılan veya halk arasındaki söylenişiyle “Çıkrık Evliya Türbesi” yahut “Keykûbad Türbesi” adlarıyla anılan yapı esasen medrese fonksiyonuna sahip bir mimari bütünün parçasıdır.
Kaynakça: Uzunçarşılı, İ.Hakkı : Kitabeler. İstanbul 1927.
Cantay, Tanju : “Bir kuzey-batı Anadolu gezisinden notlar”, Sanat Tarihi Yıllığı VII., İstanbul 1977.
Önkal, Hakkı : Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara 1996.