Yerin adı: Alanya’nın 15 km batısında, Alara çayının Akdenize döküldüğü noktadan 10 km içerdeki Alara Kalesi’nin üstünde yer alır. Yanındaki kasırdan dolayı yapı Kasırlı Hamam, İç Kalede bulunmasından dolayı da İç Kale Hamamı adlarıyla bilinir.
Yapım Tarihi: 1224–1225
Kitabe: Yapıdan günümüze ulaşmış bir kitabe bilinmemektedir.
Vakfiye: Vakfiyesi bulunamamıştır.
Kurucu: Bilinmiyor.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: Uzun yıllar bakımsız ve harap bir durumda olan yapının son yıllarda defineciler tarafından biraz daha tahrip edilmesi gibi nedenlerle 2007 yılında kazısı başlamıştır. 2007 yılı çalışmalarında İç Kale Hamamı, İç Kale Köşkü, Aşağı Hamam ve çevresinde kazılar yürütülmüştür. Yapılan çalışmalar sayesinde binada yapılan onarımlara ait izler ortaya çıkartılabilmiştir.
Plan: Yapının oldukça harap olması iç mekânda bazı unsurların yok olmasına sebep olmuştur. Yapıda bazı değişiklerin de yapıldığı mevcut izlerden anlaşılmaktadır. Ilıklık ile sıcaklık arasında geçişi sağlayan kapı kapatılmış ve aynı duvar hizasında kuzeyde yeni bir kapı açılmıştır.
Doğu-batı yönünde gelişim gösteren, enine dikdörtgen bir plana sahip hamamın girişi güney cephede yer alır. Güney cepheye bitişik merdivenle ulaşılan giriş bölümünden doğuda kare planlı küçük bir mekâna geçilmektedir. Girişin batısında ise oval bir kubbe ile örtülü hamamın ilk mekânına oradan da diğer kubbe örtülü mekana ulaşılmaktadır. Hamamın batı ucunda başka bir merdivenle ulaşılan, sivri beşik tonoz örtülü külhan yer alır. Külhanın doğusunda yine sivri beşik tonoz örtülü dikdörtgen sıcak su deposu bulunmaktadır.
Üçboyutlu Özellik: Genelinde kaba bir işçiliğin görüldüğü cephelerde moloz taş ve ahşap hatıllar kullanılmıştır.
Malzeme: Yapının beden duvarlarında, kubbe ve tonoz örtülerinde moloz taş kullanılmıştır. İç mekânda sıvalı duvar yüzeylerine kalem işi ve çini ile bezenmiştir.
Süsleme: İç mekânda günümüze ulaşan izlerden anlaşıldığı kadarı ile birtakım kalem işi ve çini süslemelere yer verilmiştir. Oldukça zengin bir süslemeye sahip olduğu anlaşılan yapının çini süslemelerine ait bazı parçalara, kazı öncesinde hamamın içindeki moloz yığınında rastlanmıştır.
Tarihlendirme: Alanya’nın fethedilmesi sonrasında Antalya’ya doğru ordusunun başında yola çıkan I. Alâeddin Keykubad, Alara Kalesi’ni fethetmesi için emirlerinden birini bir miktar asker ile görevlendirmiştir. İbni Bibi’nin verdiği bilgiler doğrultusunda Selçuklu hâkimiyeti öncesinde kullanılan Alara kalesinde hamam ve bir saray yapısının bulunduğu da kesindir. Hamamın sahip olduğu farklı plan, yapının Selçuklu hâkimiyeti öncesi bulunduğuna işaret etmektedir. Bu noktada yapı 1224-1225 tarihlerinde devşirilerek Anadolu Selçuklu karakterine bürünmüştür.
Değerlendirme: Anadolu Selçuklu hâkimiyeti öncesinde inşa edilmiş olan hamam, Selçuklu sonrasında geçirdiği onarım ve yenilenen süslemesi ile Anadolu Selçuklu niteliği kazanmıştır. Diğer bir deyişle Alara kalesi içindeki diğer yapılarla birlikte devşirilen yapı asıl işlevini geçirdiği onarımla devam ettirmiştir.
Kaynakça: ERAVŞAR, Osman; “Alara Kazısı 2007 Excavations at Alara in 2007”, ANMED, S. 6, 2008, s.10-13.
ÖNGE, Yılmaz, Anadolu’da XII.-XIII. Yüzyıl Türk Hamamları, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara, 1995.
YAVAŞ, Alptekin; Ortaçağ Konut Mimarisi Üzerine Bir Araştırma: Anadolu Selçuklu Köşkleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2000.
YETKİN, Şerare; “I. Alâeddin Keykubat’ın Alara Kalesi Kasrının Hamamındaki Freskler”, Sanat Tarihi Yıllığı III, İstanbul, 1970, s.69-88.