HAN CAMİİ

Yerin adı: Kayseri il merkezinde Burhaneddin Bulvarı üzerinde yer almaktadır. Yapının kuzeyinde Aynı isimle anılan Kümbet yer alır.

Yapım Tarihi: XIII. yüzyılın ilk çeyreği.

Kitabe: Kitabesi günümüze ulaşmamıştır.

Vakfiye: Vakfiyesi bulunamamıştır.

Kurucu: Bilinmiyor.

Sanatçı: Bilinmiyor.

Onarım Durumu: Cumhuriyet öncesine ait herhangi bir onarım kitabesi taşımayan yapının 1856 ve 1896 yıllarında geçirdiği onarımlarla ilgili bazı kayıtlar bulunmaktadır. 1960 yılında onarım gören yapının miharbı bu onarım zamanında yapılmıştır.

Plan: Yapı, merkezde mihrap duvarına dik bir sahın ve bu sahna açılan mihrap duvarına paralel beş sahında oluşan dikdörtgen bir plana sahiptir. Yapının güneyinde beş kemer açıklığı bulunan bir revak yer alır. Harim bölümündeki sahınların tamamı beşik tonozla örtülmüştür. Harim bölümünü; güneyde dört, batıda üç ve doğuda iki pencere aydınlatmaktadır. Oldukça sade olan yapının sahınları birbirlerine yuvarlak kemerlerle açılmaktadır. Harim mekanını aydınlatan pencereler dikdörtgen ve demir parmaklıdır. Caminin zemini aynı kot seviyesinde değildir. Güneyden kuzeye üçüncü sahından sonra zemin bir basamak yüksekliğinde aşağı inmektedir. Caminin kuzeyinde sonradan eklenmiş ahşap kadınlar mahfeli yer alır. Minber ve vaiz kürsüsü oldukça yenidir.

Üçboyutlu Özellik: Yapının cephelerinde pencere ve çörtenlerden başka dikkat çeken başka bir unsura rastlanmaz. Yapıya giriş, izlerden ve eski fotoğraflardan anlaşıldığı kadarı ile güneyde yer alan revakın ortasında yer alan bir kapıdan sağlanmaktayken, bu kapı 1960’taki onarımda kapatılmış ve iç mekanda mihrap olarak düzenlenmiştir. Günümüzde yapıya doğuda bulunan, beşinci sahına açılan bir kapıdan girilmektedir. Oldukça sade olan yuvarlak kapının kanatları ve basit sundurması son zamanlarda eklenmiştir. Yapının batı cephesin yine beşinci sahına açılan bir kapı bulunmaktadır.

Malzeme: Yapıda tercih edilen malzeme taştır. Geçirdiği onarımlar nedeniyle asıl kaplamasını yitirmiştir. Günümüzdeki kaplamalar çok iyi bir işçiliğin ürünü değildir.

Süsleme: Yapıda herhangi bir süsleme unsuruna rastlanmaz.

Tarihlendirme: Kitabesi bulunmayan yapı genel olarak 13. yüzyıla tarihlendirilir. Yapının handan camiye çevrilmesi yapının 12. yüzyıl sonrasında inşa edilmiş olduğuna işaret eder. Yapının gelişmiş bir han yapısına sahip olması sebebiyle yapının 13. yüzyılın ilk yarısına tarihlenir.

Değerlendirme: Han Camisi, adının da işaret ettiği gibi aslında bir ticaret yapısıdır. Yapıldığı dönemde sur dışında kalan yapı daha sonradan camiye dönüştürülmüştür. Sahip olduğu planla tamamen Anadolu Selçuklu mimarisinde gelişmiş bir han planına sahiptir.

Kaynakça: "KURU, Alev Çakmakoğlu, Fetih'ten Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri'de Türk Mimarisi, İlköz Matbaası, Ankara, 1998.
ÖZERGİN; M. Kemal, ""Anadolu'da Selçuklu Kervansarayları"", İÜEF Tarih Dergisi, XV/20, 1965, s. 141-170."