HIZIRİLYAS (HIDIRELLEZ) KÖŞKÜ

Yerin adı: Kayseri ili Erkilet ilçesinin yaklaşık 500 m. kuzeyinde bulunan bir tümülüsün üzerinde inşa edilmiştir.

Yapım Tarihi: 13.yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedir.

Kitabe: Günümüzde Kayseri Müzesinde üzerinde 639 h/1241 m tarihi yazan kitabe parçası bulunmaktadır. Kitabenin üç ya da dört parçasının daha bulunduğu ve II. Keyhüsrev isminin yazılı olduğu görüşü hakimdir.

Vakfiye: Vakfiyesi bulunamamıştır.

Kurucu: Banisi bilinmemektedir.

Sanatçı: Bilinmiyor.

Onarım Durumu: 1991–92 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafında bir onarım geçiren yapının günümüzde herhangi bir işlevi yoktur.

Plan: Kareye yakın dikdörtgen planlı ve tek katlı yapı üzerinde bulunduğu tümülüsün güneyinde yer almaktadır.Köşkün girişinin sağında kıble yönünde konumlandırılan bölümüm mescit olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Günümüzde görülen mihrap orijinal değildir. Mescidin kuzeyinde dışa açık eyvan gibi düzenlenmiş bölümün burada bulunan bir baca deliğinden yola çıkılarak mutfak bölümü olarak düzenlendiği düşünülmektedir. Yine binanın kuzeydoğu köşesinde 12 basamaklı bir merdiven bulunmaktadır.

Üçboyutlu Özellik: Yapı büyük taş bloklardan oluşan bir kaide üzerinde konumlanmaktadır. Binanın girişi güney yönündedir ve son onarımlar sırasında taş bir kaideyle kuvvetlendirilmiştir. Güney cephesinde beyaz mermerden yapılmış portali ve her iki yanında da dairesel planlı iki kule bulunmaktadır. Her iki kule de onarım görmüştür. Yapıda bu kuleler dışında sekizgen planlı beş kule daha bulunmaktadır. Köşkün güneybatı ve kuzeybatı cephelerinde iki mazgal pencere görülmektedir.

Malzeme: Dış cephede kırmızı andezit taşı kullanılan yapının portali ise beyaz mermerden yapılmıştır.

Süsleme: Yapının portalinin en dış hattında herhangi bir süsleme kullanılmamıştır. Bu hattan sonra dar silme boyunca yatay olarak yerleştirilmiş stilize palmetler gözlemlenmektedir. Palmetlerin hemen yanında sonsuz karakterli geometrik kompozisyonun işlendiği bir bordür bulunur. Dikey eksenler boyunca sıralanan on bir kollu yıldızlardan ortada bulunanlar tam diğerleri ise yarım işlenmiştir. Bu formun Anadolu Selçuklu yıldız süsleme programına uyduğu belirgindir. Bu bordürün yanında geometrik bir örgünün bulunduğu silme vardır. Mihrabiye alınlığının iki köşesinde ongen yılız motifi yer alır.
Diğer bir süsleme programı ise merdivende kullanılmıştır. On iki basamaklı merdivenin 2.3.4. ve 5. basamaklarının altlarında konsol işlevi gördüğü düşünülen yarım daire profilli bezemeler bulunmaktadır.

Tarihlendirme:

Değerlendirme:

Kaynakça: "-YAVAŞ,Alptekin, Ortaçağ Konut Mimarisi Üzerine Bir Araştırma:Anadolu Selçuklu Köşkleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni. Sos.Bilm. Ens. Ankara, 2000.
-ÖZGÜÇ, Tahsin- Mahmut AKOK, ""Alayhan, Öresun Han ve Hızırilyas Köşkü, İki Selçuklu Kervansarayı ve Bir Köşkü"", Belleten, XXI/81 (1957), s.139-148.
-GABRIEL, Albert, Monuments Turcs D' Anatolie Kayseri - Niğde, Arkeoloji ve Sanat
Yay., İstanbul.