Yerin adı: Bayburt kenti batısında bulunan Şehit Osman tepesi üzerinde yer alan bir türbedir.
Yapım Tarihi: 13. yüzyıl sonları.
Kitabe: Türbenin Arapça kitabesi taç kapının sağ üst köşesinde beyaz bir taş üzerine oyulmuş ve yazılar okunamayacak kadar silik durumdadır.
Vakfiye: Yapıya ait vakfiye bulunamamıştır.
Kurucu: Bilinmiyor.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: Türbenin üzeri açık ve harap durumda idi.1980’li yıllarda türbenin üzeri çinko konik külahla kapatılarak onarılmıştır.
Plan: Merkezi planlı yapı dairesel bir plana sahiptir. Silindir gövde konik külahla örtülmüştür. İç mekânda günümüze ulaşan izlerden yapının kubbe ile örtülmüş olduğu anlaşılır. Yapının giriş açıklığı doğu cephede yer almaktadır. Ayrıca kuzey, güney ve batı yönlerde mazgal pencerelere yer verilmiştir.
Merkezi planlı iç mekân oldukça sade tutulmuştur. İç mekanda güney yönünde bir mihrap nişi yer alır. Zemin döşemesi oldukça tahrip olmuş mekanda yine üst kısmı tahrip edilmiş taş bir sanduka bulunur.
Üçboyutlu Özellik: İç mekânda olduğu gibi cepheler de gayet sadedir. Yapının doğuya açılan kapısı ve konik külah altında profilli kornişi haricinde başka bir mimari unsura rastlanmaz.
Malzeme: Türbenin moloz taş dolgusu sarımsı düzgün kesme taşla kaplanmıştır.
Süsleme: Yapıda süsleme unsuruna iç mekanda mihrapta cephelerde ise türbe giriş kapısında rastlanılır. Yarım daire mihrap nişi dışta profilli silmelerle üç yönde çevrelenmiştir. Mihrap nişi üst kısımda mukarnaslı bir kavsaraya sahiptir. Türbeye kapısında ise basık kemerli kapı en dışta üç yöne dışa taşkın profilli silmelerle çevrelenmiştir. Basık kemerli kapının üst kısmında mukarnaslı bir kavsara yer alır.
Tarihlendirme: Bazı kaynaklarda yapının Saltukoğlu komutanlarından Mengüç Gazi’nin kardeşi Osman Gazi’ye ve kızkardeşine ait olduğu belirtilmektedir. Yapı çeşitli kaynaklarda bir birinden farklı yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Yapının sahip olduğu mimari üsluba dayanılarak 13. yüzyılın sonlarına tarihlendirilebilir.
Değerlendirme: Bayburt I. Anonim Türbe günümüze iyi denilebilecek bir durumda ulaşmasına rağmen yapının kesin inşa tarihi bilinmemektedir. Yapı araştırmacılar tarafından 13. yüzyılın başları ve 14. yüzyılın ilk yarısı gibi farklı dönemlere tarihlendirilse de sahip olduğu mimari kurgu ve süsleme türbenin 13. yüzyılın sonlarında inşa edildiğini işaret etmektedir.
Kaynakça: ÇÖTELİ, Methiye Gül, Bayburt Kent Dokusunun Gelişimi, (Basılmamış yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2005.
KARAKOYUNLU, Sadri; Bayburt Tarihi, Ankara, 1990.
USLU, G. Akgün; Gümüşhane ve Çevresinin Tarihi ve Sanat Eserleri, İstanbul, 1980.
ÜNAL, R. H; “Monuments İslamiques pre-Ottoman de La Ville de Bayburt et de ses Enviors”, Revue des etudes İslamiques, C. XL-1, Paris, 1972.