DARPHANE

Yerin adı: Şeyh Hamid Mahallesi’nde, Güzel baba Sokak ile Güzel Baba Sokak 2' nin kesiştiği köşededir.

Yapım Tarihi: Tarihi konusunda araştırmacılar farklı görüşe sahiptir. Buna göre yapıyı 12. yüzyıl sonları, 13. yüzyılın ilk yarısı ve 15. yüzyılın 2. yarısı olmak üzere üç farklı zaman dilimine tarihlendirmektedirler.

Kitabe: Günümüze ulaşmamıştır.

Vakfiye: Günümüze ulaşmamıştır.

Kurucu: Bilinmiyor.

Sanatçı:Bilinmiyor.

Onarım Durumu: Yapının geçirmiş olduğu onarımlar hakkında bilgi bulunmamaktadır. Bugün oldukça harap olan yapının onarım görmesi gerekmektedir.

Plan: İşlevi tartışmalı olan yapının çok harap ve bazı bölümleri toprak altında olduğu için ortaya planı çıkartılmamıştır. Görülen ve ayakta olan bölümler göz önüne alınarak değerlendirilmektedir. İki katlıdır. Yapı harap olduğu için dıştan simetrik bir plan yansıtır. Batısında ortada kare bir bölüm, bunun doğusunda ve güneyinde bire eyvan yer alır. Doğudaki eyvanın doğusunda eksende bir niş, güneyinde eksende bir açıklık bulunur. Eyvanın güneyinde kare planlı bir mekan yer alır. Bu mekanın batısında eksende bir kapı görülür. Orta mekanın kuzeyinde dikdörtgen planlı bir mekan yer alır. Bu mekanın doğu ve batısında birbirine simetrik ikişer kapı yer alır. Mekanın doğusunda kare planlı bir mekan ile onun kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı bir mekan yer alır. Yapıda örtü olarak kubbe, sivri tonoz ve çapraz tonoz kullanılmıştır. Yapının kuzeyinde merdivenlerle çıkılan ikinci katta kuzey-güney doğrultusundaki dikdörtgen planlı mekanın güneyinde ve batısında birer dikdörtgen niş yer alır. Mekanın kuzeyi açıktır ve üzeri bindirme kubbe ile örtülüdür.

Yapıya bugün kuzeydoğuda yer alan dikdörtgen bir açıklıktan girilir. Doğu eyvanının güney duvarından bir açıklıkla güneydeki mekana geçilir. Bu mekan batıda sivri kemerli bir kapıyla sahiptir. Burada sadece kubbeye geçişin başlangıcı görülmektedir. Doğu eyvanının da yarısı yıkıktır, üzeri tonoz örtülüdür. Orta mekanın ekseninde yer alan kapı dikdörtgen çerçeve içine alınmıştır. Batı duvarının kuzeyinde alt seviyede doğu tarafında 11 basamaklı merdiven görülür. Orta mekanın üzerinin kasnaklı bir kubbeyle örtülü olduğu tahmin edilmektedir. Kuzeyde yer alan dikdörtgen mekanın doğusunda yer alan ilk kapı kare mekana geçit verir. Üzerinin kubbe ile örtülü olduğu söylenmektedir. Ortadaki dikdörtgen mekanın batısında yer alan basık kemerli kapılar toprakla dolu olduğu için diğer taraflara geçilememektedir. Kuzeyindeki ikinci kata önceden bugün yıkık olan merdivenle ve kuzeyde yer alan sivri kemerli bir kapı ile çıkılırken bugün ikinci kattaki dikdörtgen mekana kuzey duvarı yıkık olduğu için buradan girilmektedir. Mekanın güney duvarında sivri kemerli geniş ve batı duvarında eksenin güneyinde dikdörtgen birer niş bulunur.

Üçboyutlu Özellik: Binanın tüm cepheleri haraptır ve güney cephe dışında diğer cepheler yarıya kadar toprakla örtülüdür. Güney cephe doğuda içe yaklaşık 3. kademe yapar. 3 m. yüksekliğindeki cephe duvarının üzerinde orta mekanın kubbesinin oturduğu sivri kemer, yuvarlak kasnak ve eksende yer alan sivri kemerli küçük kasnak penceresi ile doğuda yer alan kare mekanın kubbeye geçiş sistemini oluşturan üçgen kuşak görülür.

Malzeme: Yapıda kesme taş, düzgün olmayan kesme taş, moloz taş, tuğla ve çini kullanılmıştır. Düzgün olamayan kesme taş ve moloz taş düzenli teknikte, tuğlalar ise şaşırtmalı teknikte kullanılmıştır.

Süsleme: Yapıda ara mekana girişi sağlayan kapıda taş ve ara mekanın tonoz göbeklerinde çini kullanılmıştır.
Ana girişi sağlayan sivri kemerli kapıyı çeviren iki şeritte kırık çizgilerin birbirine geçmesiyle oluşturulmuş geçme motifli geometrik süslemeler görülür. Ara mekanın tonoz göbeklerinde ise dört panoda sırsız tuğlalar ile firuze mavisi, patlıcan moru ve lacivert renkli çinilerle oluşturulmuş geometrik süslemeler yer alır. Çiniler altı kollu yıldız ve on iki kollu yıldızlar halinde düzenlenmiştir.

Tarihlendirme:

Değerlendirme:

Kaynakça: Yapını plan ve röleveleri çıkarıldıktan sonra gerçek işlevi hakkında net bilgi sahibi olunabilinir.