KIZIL (EĞRİ) MİNARE

Yerin adı: Şamlı mahallesinde, Nevşehir caddesi üzerinde, kendi adının verildiği sokağın karşısındadır.

Yapım Tarihi: 13. yüzyıl ilk yarısı.

Kitabe: Mevcut ancak okunmayacak durumdadır.

Vakfiye: Günümüze ulaşmamıştır.

Kurucu: Bilinmiyor.

Sanatçı: Bilinmiyor.

Onarım Durumu: 1917 yılındaki onarımda minarenin kaidesi genişletilerek, yıkılan külah ve alemi yeniden yapılmıştır. Minare bugün eğik ve harap olduğu için kullanılmamaktadır.

Plan: Kare kaideli minarenin gövdesi silindirik yükselmekte, tek şerefeli minare konik külahla ve üzerindeki alemle son bulur. Kaidenin doğu yüzeyindeki eksende yer alan basık kemerli kapıdan geçilerek 92 basamakla şerefeye çıkılır.

Üçboyutlu Özellik: Kare kaideli minarenin köşeleri pahlanarak sekizgen pabuçluk kısmına, yuvarlak bir bilezikle silindirik gövdeye, gövdeden bezemeli bir şerit ile iki sıra mukarnaslı şerefe altına ve şerefeye oradan da silindirik petek kısmına ve konik külaha geçilerek bugün eğik bir alemle son bulur.
Yaklaşık 35-36 m. yüksekliğindeki minare tek şerefelidir ve kaidenin doğu yüzünde eksende kapı yer alır.

Malzeme: Kesme taş, tuğla, sırlı tuğla ve çini kullanılmıştır.

Süsleme: Süsleme malzemesi olarak tuğla, sırlı tuğla, firuze ve lacivert renkli çiniler kullanılmıştır. Minare gövdesinin ortasına kadar tuğlaların farklı dizilişinde altta zikzak, bunun üzerinde ise sepet örgü şeklinde geometrik süslemeler yer alır. Gövdenin üst kısmındaki yatay şeritte iç içe geçmiş sekiz kollu yıldız motifi ve bugün okunamayan kitabe yer alır. Şerefe altındaki mukarnasların yüzeylerinde firuze ve lacivert renkli çini süslemeler yer alır.

Tarihlendirme: Kitabesi günümüze gelmeyen minarenin, mimarı ve malzeme özelliklerinden yola çıkılarak Alâeddin Keykubad (1220-37 ) döneminde yapıldığı kabul edilir.

Değerlendirme: Tuğlaların farklı dizilişinden oluşan geometrik süsleme ve çini süslemeleri açısından değerlendirilmektedir.

Kaynakça: GABRIEL Albert, Niğde Türk Anıtları, Ankara 1962.
HAKKI İbrahim Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri İle Niğde Aksaray Tarihi, İstanbul1974,c I-II.
ÇETİNTÜRK Nihal, Aksaray (Niğde) ve Çevresindeki Türk Eserleri, Ankara üniversitesi, Ankara 1986.
GÖRÜR, Muhammet, Anadolu Selçuklu ve Beylikler Döneminde Aksaray Şehri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1991.