DOĞAN ARSLAN MESCİDİ

Yerin adı: Eskişehir’in Sivrihisar ilçesine bağlı Mülk Köyü’nde bulunmaktadır.

Yapım Tarihi: Mevcut kitabesine göre 1247 yılında yapılmıştır.

Kitabe: Kuzey cephede kapı üzerinde altı satırlık Arapça kitabesi sayesinde yapının inşa tarihini ve banisini bilmekteyiz.

Vakfiye: Vakfiyesi bulunamamıştır.

Kurucu: Sadeddin Köpek tarafından 1238 yılında öldürüldüğü bilinen, II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in emir-i alem’i olduğu bildirilen Doğan Arslan Bey’dir.

Sanatçı: Bilinmiyor.

Onarım Durumu: Yapıda herhangi bir onarım kitabesi olmasa da günümüze gelene kadar birkaç onarım geçirmiş olmalıdır. 1994-95 yılında da yapılan onarımda son cemaat yerinin özgün olamayan örtüsü kaldırılarak yerine tonoz örtü yapılmış ve yapının kesme taş kaplamaları yenilenmiştir.

Plan: Kuzey-güney doğrultusunda gelişim gösteren, harim ve son cemaat mekanlarına sahip dikdörtgen bir plana sahiptir. Harim bölümünü sekiz dilimli piramidal bir kubbe, son cemaat yerini ise beşik tonoz örtmektedir. Son cemaat yerine girişi sağlayan kapı açıklığı kuzey cephede eksenin doğusunda yer alır. Aynı mekan doğu ve batı duvar yüzeyinde bulunan birer pencere açıklığı ile aydınlatılmaktadır. Son cemaat yerinden harime girişi sağlayan kapı açıklığı ise harim kuzey duvarının ekseninde yer alır. Harim mekanı mihrap duvarında iki, doğu ve batı duvarında bulunan birer pencere ile aydınlatılmaktadır.

İç mekan tamamen kesme taşla kaplanmış olup oldukça sade bir görünüme sahiptir.

Üçboyutlu Özellik: İç mekanda olduğu gibi cephelerde kesme taşla kaplanmıştır. Duvarların masif görüntüsünü yuvarlak kemerli pencereler bozmaktadır. Yapının kuzey cephe beden duvarı diğer cephelerden biraz daha yüksek tutulmuştur.

Malzeme: Yapının genelinde kesme taş kullanılmıştır.

Süsleme: İç mekanda mihrapta, tromplarda ve harime girişi sağlayan kapıda bazı süsleme unsurlarına rastlanmaktadır. Harim giriş kapısın sövelerinde zar başlıklı iki sütunçe yer alır. Kapıyı en dışta geometrik örgünün kullanıldığı bir şerit çevrelenmiştir. Kubbeye geçişi sağlayan trompların içi dört sıra mukarnas dizisi ile bezenmiştir. Mukarnasların iki yanında rozetler yer almıştır. Oldukça sade olan mihrabın yine zar başlıklı sütunceleri bulunmaktadır.

Tarihlendirme:

Değerlendirme: Farklı bir mimari kurguya sahip yapı, Anadolu Selçuklu mimarisinin farklı bir mescit planına sahip olması özelliklede harim mekanının örtüsü, Anadolu Selçuklularında çok sık rastlanılan bir özellik değildir.

Kaynakça: ALTINSAPAN, Erol - PARLA Canan, Eskişehir Selçuklu ve Osmanlı Yapıları 1, Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir, 2004.