Yerin adı: Tokat'ta Meydan Mahallesi'nde yer alır.
Yapım Tarihi: H. 691 / M.1292
Kitabe: Yapıda üç ayrı kitabe bulunmaktadır. İnşa kitabesi taç kapı üzerinde, diğer iki kitabe ise batı cephesinin pencere alınlıklarında yer almaktadır. Bunlardan biri ayet el-kürsî, diğeri ise hadis yazılı kitabedir. Taçkapı üzerinde yer alan dört satırlık Arapça inşa kitabesine göre H. 691 / M.1292 yılında inşa edilmiştir.
Vakfiye: Yapıya ait valfiye bulunamamıştır.
Kurucu: Bilinmiyor.
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu:
Plan: Halef Sultan Tekkesi fonksiyonel mekânların bir arada tasarlandığı dikdörtgen kuruluşlu bir yapıdır. Kubbeli orta bölüm ve güneyindeki beşik tonozlu eyvan doğu cepheye paralel bir şekilde konumlanmıştır. Tekkenin batı ekseni boyunca yerleştirilen mekanlardan güney-batı köşede yer alan birinci bölüm türbe olarak fonksiyonlandırılmıştır. Kubbe ile örtülü bu bölümün biri eyvana diğeri ise hemen yanındaki mescide açılan iki kapısı vardır. Türbe ile yaklaşık aynı ölçülere sahip olan mescit de kubbe ile örtülmüştür. Mescidin kuzeyinde kalan beşik tonozlu dikdörtgen bölüm girişin hemen önünde oluşturulmuş bir geçiş mekânı fonksiyonundadır. Tekkenin kuzey ekseni boyunca ölçüleri birbirinden farklı üç oda yer alır
Üçboyutlu Özellik: Batı cephesindeki anıtsal taç kapı cephe ortasında yer almayıp kuzey köşeye doğru kaydırılmıştır. Ana beden duvarlarından farklı olarak kesme taş dokuya sahiptir. Ve cepheden 0.70 m.lik çıkıntı yapmaktadır. Anıtsal girişin kuzey tarafında yer alan iki pencereden biri mescit, diğeri türbe mekanına açılır. Yapının diğer cepheleri daha basit ve gösterişsiz bir düzenlemeye sahiptir. Güney cephesi bütünüyle sağır olan yapının doğu cephesinde iki, kuzey cephesinde ise üç pencere açıklığı yer alır.
Malzeme: Ana beden duvarlarında moloz taş kullanılan yapının üst örtüsü tuğla ile örülmüş, taç kapı ve pencere sövelerinde ise kesme taş kullanılmıştır.
Süsleme: Süsleme adına dikkate değer bir özellik bulunmamaktadır.
Tarihlendirme: Yapının tarihlendirilmesi günümüze ulaşan kitabe sayesinde kolaylıkla yapılmaktadır.
Değerlendirme: Halef Sultan Tekkesi 13. yüzyılda Tokat’ta inşa edilen diğer benzer yapılarda olduğu gibi kubbe ve tonoz kombinasyonuna sahip çekirdek bir kuruluş etrafında şekillenen kompleks bir yapıdır.
Kaynakça: Gabriel, Albert : Monuments Turc d’Anatolie, c.2, Paris 1934.
Uzunçarşılı, İ.Hakkı : Kitabeler, İstanbul 1927.
Emir, Sedat : Erken Osmanlı Mimarlığında Çok İşlevli Yapılar : Kentsel Kolonizasyon Yapıları Olarak Zaviyeler I, İzmir 1994