HAYDAR BEY KÖŞKÜ

Yerin adı: Kayseri’ye Argıncık ilçesinin 500 m güneyinde yer alan yapı özel bir mülkiyet alanı içinde kalmıştır.

Yapım Tarihi: 13. yüzyıl.

Kitabe: Kitabesi günümüze ulaşmamıştır.

Vakfiye: Vakfiyesi bulunamamıştır.

Kurucu: K. Erdmann, Celaleddin Karatay'ın Kayseri ve civarında birçok mülkünün olması ve Haydar Bey' köşkünün Karatay'ın bazı yapıları ile birçok benzerlik göstermesi ile Celaleddin Karatay'ın bu yapının banisi olduğunu ileri sürer. Fakat Celaleddin Karatay'ın vakfiyelerinde, onun Argıncık'ta herhangi bir mülkünün kaydı bulunmamaktadır. Kayseri'de Kutluğ Hatun adı ile anılan türbede yer alan mezarlardan bir tanesinin Hayder Bey isimli birine aittir. Kutluğ Hatun'un oğlu olması ile bu aileye atfedilen yapı Haydar Bey'in adıyla anılır. Tüm bunlara rağmen yapının halen banisi kesinlik kazanmamıştır.

Sanatçı: Bilinmiyor.

Onarım Durumu: 1992–93 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğünce onarım görmüş olan yapı günümüzde atıl durumdadır.

Plan: Günümüze ulaşabilen yapı kuzeydoğu-güneybatı yönünde dikdörtgen planlı bir yapı görüntüsü çizmektedir. Yapıya basık kemerli bir kapıdan girilmektedir. Kuzey-güney doğrultusunda şekillenen giriş sivri beşik tonozlu bir örtü sistemiyle “L” planlı olarak oluşturulmuştur. Girişin karşısındaki doğu duvarının ortaya yakın bir yerinden dama çıkış merdiveni başlar. Güney yönünde altı basamak halinde yükselip mukarnas süslemeli bir sahanlığa ulaşır. Sahanlığı oluşturan bu bölümün haç tonozlu bir örtü sistemine sahip olduğu kalan kalıntılardan anlaşılmaktadır.
Sivri kemerli ve taş lentolu bir kapı aracılığıyla hole ulaşılmaktadır. Holün her iki yanında dörder mekan bulunmaktadır.

Üçboyutlu Özellik: Yapının girişinin sağlandığı kuzey cephesi giriş kısmı ile beraber üç bölüme ayrılmıştır. Batıdan başlayarak ilk olarak bir mazgal pencerenin görüldüğü cephenin ortadaki giriş ünitesinde ise üç adet pencere bulunmaktadır. Yapının girişi taşıntı yapmayan sade bir portal ile şekillendirilmiştir. Basık kemerli bir kapı nişi vardır. Kapının her iki tarafında sürgü sistemine ait izler vardır.
Köşkün doğu cephesinde ise farklı kotta iki mazgal pencere ve günümüzde kısmen yıkık bir görünümde olarak duvar içerisinden devam ettiği düşünülen merdivenin damla birleştiği yerde bir pencere daha bulunmaktadır.
Güney cephede ikisi daha büyük olmak üzere üç pencere görülmektedir. Batı cephesinde ise dört mazgal pencere bulunmaktadır.

Malzeme: Yapı açık renkli bazalt taşlarla inşa edilmiştir.

Süsleme: Yapının portali alışılagelmedik biçimde sade tasarlanmıştır. Dar bir kornişin çevrelediği alanda alçak kabartma olarak işlenmiş üç merkezli bir kemer ve düşey dikdörtgen taşlardan oluşturulmuş basık kemerli bir niş yar almaktadır. Köşkün dama ulaşımı sağlayan merdiven özellikle sahanlığında merkezden dağılan mukarnaslı bir süsleme bulunmaktadır.

Tarihlendirme: Yapının sahip olduğu plan ve mimari öğeler 13. yüzyıl yapılarında karşımıza çıkmaktadır. Haydar Bey Köşkü bu sebeplerden ötürü 13. yüzyıla tarihlendirilmektedir.

Değerlendirme: Ortaçağda herhangi bir ticari yol üzerinde bulunmayan yapı dönemin sivil mimari örneklerinden biridir. Yapı ortaçağ şatosu hüviyeti taşımaktadır.

Kaynakça: YAVAŞ,Alptekin, Ortaçağ Konut Mimarisi Üzerine Bir Araştırma:Anadolu Selçuklu Köşkleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni. Sos.Bilm. Ens. Ankara, 2000.