Yerin adı: Alanya İçkalesi’nin güneydoğu köşesinde bulunmaktadır. Detayları bilinmeyen saray, uzun yıllar süren kazılar sonucu aydınlatılmıştır.
Yapım Tarihi: 1226-1231
Kitabe: İç Kale Sarayının inşası ile ilgili bir kitabenin mevcudiyeti bilinmemektedir.
Vakfiye: Yapıya ait vakfiye bulunamamıştır.
Kurucu: I. Alâeddin Keykubad’dır
Sanatçı: Bilinmiyor.
Onarım Durumu: 1985 yılı öncesine kadar iç kale ve saray bakımsız kalmıştır. Belirtilen tarihten günümüze Alanla Kalesinde kazı çalışmaları başlamıştır. Özellikle iç kalede başlayan ve burada uzun zaman devam eden kazı çalışmalarının yanı sıra bazı onarım çalışmaları da yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda yapının tam olarak bilinmeyen planı ortaya çıkartılmıştır.
Plan: İç Kale’nin güneydoğu köşesinde yer alan, kuzey-güney yönünde uzanan saray kompleksi iki bölümde oluşmaktadır. İlk bölüm açık avlu etrafında sıralanan ve karşılıklı yerleştirilmiş mekânlardan ibaret giriş mekânıdır. İkinci bölüm ise ilk bölümle bağlantılı taht eyvanın ve tören avlusunun bulunduğu ana mekândır. Taht eyvanın iki yanında iki mekân yer alır. Yapılan kazılarda avlunun üç yönden revakla çevriliği olduğu anlaşılmıştır. Taht eyvanın arkasındaki mekânın ve köşedeki kulenin sultanın kendisine ayrılan mekânlar olduğu tahmin edilmektedir.
Sarayın giriş mekânı olan ilk bölümde, karşılıklı olarak yerleştirilen mekânların bir üst katı olduğu ve bu ikinci katın avluya taşan ve alttan ahşap sütunlarla desteklenen bir balkonu olduğu yapılan kazılar sonucunda anlaşılmıştır. Ayrıca saray genelinde pek çok çini parçası ve çeşitli sikkeler bulunmuştur. Taht eyvan bölümünde zemin döşemesinin negatif izleri ve tam tuğlalara ulaşılmıştır.
Üçboyutlu Özellik: Sarayın günümüze ulaşabilmiş olan bölümlerinde anlaşıldığı kadarı ile sade bir cephe düzenlemesine sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Malzeme: Günümüz yapısında görülen malzeme moloz taş ve tuğladır. Fakat yapılan kazılar sırasında ahşap ve mermer malzemeye de rastlanmıştır.
Süsleme: Saray’dan günümüze süsleme olarak çok fazla bir şey ulaşmamıştır. Sadece bir iki duvar yüzeyinde Antalya ve çevresinde bulunan köşklerde gördüğümüz fresk süsleme burada da karşımıza çıkar. Sarayda yapılan kazılarda bol miktarda çini malzemenin elde edilmesi iç mekanda bazı mekanların çini ile kaplı olduğunu yansıtmaktadır.
Tarihlendirme: Yapının inşa tarihini yansıtan bir kitabe bulunmasa da Sarayın da Alanya Kalesi ile dolayısı ile içkale ile birlikte inşa edilmiş olması gerekir. Sonuç olarak Alanya Kalesi için belirtilen 1226-1231 içkale sarayı içinde geçerli olmaktadır.
Değerlendirme: Alanya iç kalesinde yer alan, Selçuklu sarayı sahip olduğu planın yanı sıra kazılar esnasında ele geçirilen buluntularla da oldukça önemlidir. I. Alâeddin Keykubad’ın baniliğini üstlendiği yapı, her ne kadar günümüze harap bir şekilde ulaşmış olsa da yapılan kazılarla planı ortaya çıkartılabilmiştir. Ayrıca onarımlar sırasında sarayın bazı duvarlarında yapılan tamamlamalar onun hakkında birtakım fikirler verir. Uzun yıllar sürdürülen kazılarda yapının süsleme programının ne denli zengin olduğunu göstermektedir.
Kaynakça: ARIK, M. Oluş; “Alanya Kalesi 1985 Yılı Kazı Çalışmaları”, VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.II, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, 1986, s.335–347.
ARIK, M. Oluş; “Alanya Kalesi 1986 Yılı Kazı çalışmaları”, IX. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.II, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, 1987, 365–378.
ARIK, M. Oluş; “Alanya Kalesi, 1987 Yılı Kazı Çalışmaları” , X. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. II, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, 1988, s.421–435.
ARIK, M. Oluş; “Alanya İçkale-1990 Yılı Kazı Çalışmaları”, XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. II, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1991, s. 413-417.
ARIK, M. Oluş; “Alanya İçkalesi 1992 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, XV. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. II, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1995, s. 579–582.
ARIK, M. Oluş; “Alanya İçkalesi 1993 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, XVII. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. II, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1996, s. 389-391.
ARIK, M. Oluş; “Alanya Kalesi 1995 Yılı Çalışmaları” XVIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. II, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1996, s. 531–532.
ARIK, M. Oluş; “Alanya Kalesi 1996 Yılı Çalışmaları Raporu” XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.II, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1998, s. 651-653.
ARIK, M. Oluş; “Alanya 1999 Çalışmaları”, XXII. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. II, Kültür Bakanlığı, Ankara, 2000, s.421-428.
KARAMUT, İsmail-TÜRKMEN, Seher ve Diğerleri; Kültür Envanteri (Alanya), T.C. Antalya Valiliği, Antalya, 2003.
KONYALI, İbrahim Hakkı, Alanya (Alâiyye), İstanbul, 1946.
LLOYD, Seton- RICE , David Storm, Alanya (Ala'iyya), çev. N.Sinemoğlu, Ankara, 1964.