KULAK (EMİR ARSLAN DOĞMUŞ) KÜMBETİ

Yerin adı: Tokat-Niksar'da Melik Gazi Mezarlığı içerisindedir.

Yapım Tarihi: 12. yüzyıl.

Kitabe: Türbe girişinde kufî hatla yazılmış tek satırlık kitabede baninin adı yazılmıştır.

Vakfiye: Yapıya ait vakfiye bulunamamıştır.

Kurucu: Esedü’d-Din Arslan-doğmuş

Sanatçı: Bilinimyor.

Onarım Durumu: Kulak Tekkesi 16.10.1985 tarihinde Vakıflar Genel Müdürlüğü adına mazbut hayrat olarak kayda geçmiş, 1988 yılında ise onarımına ilişkin karar alınmıştır. Yapı günümüzde sağlam ve bakımlı durumdadır.

Plan: Türbe içten ve dıştan sekizgen plan kuruluşuna sahiptir. Oldukça yalın bir mimariye sahip olan yapının girişi kuzey batı yönünde yer alır. Türbenin üst örtüsü dıştan piramidal külâh şeklindedir.
İç mekanda dikkate değer herhangi bir süsleme veya mimari özellik bulunmamaktadır.

Üçboyutlu Özellik: Yapının dış cepheleri genelde sade ve masiftir. Ancak giriş açıklığı üzerindeki lento taşı yüzeyinde yer alan örgülü kûfi kitabe hat sanatının nadide örneklerinden biridir.

Malzeme: Türbenin 1.20 m. kalınlığa sahip ana beden duvarları moloz taş ile örülmüş, dıştan ise muntazam kesme taşla kaplanmıştır. İç mekânda moloz taş duvar dokusunun sıvanarak boyandığı görülmektedir.

Süsleme:

Tarihlendirme: Kulak Tekkesi’nintarihiyle ilgili herhangi bir kayıt mevcut değildir. Ancak giriş kapısı üzerinde yer alan 1.10x0.38 m. ölçülerindeki tek satırlık örgülü kûfi kitabeye göre yapının banisi olan Selçuklu Emiri Arslan-doğmuş’un, H.578 / M.1182-82 tarihli Hac Çıkrık Medresesi’nin banisi Bedreddin Ebu Mansur Şehinşah’ın babası olması yapının 12. yüzyıla tarihlendirilmesini mümkün kılmaktadır. Ayrıca günümüze ulaşan türbenin plân ve mimari özellikleri de bu tarihlendirmeyi doğrular niteliktedir

Değerlendirme:

Kaynakça: Uzunçarşılı, İ.Hakkı : Kitabeler, İstanbul 1927.
Cantay, Tanju : Danişmendli Mimari Eserleri (İ.Ü.E.F.Yayınlanmamış Lisans Tezi), İstanbul 1976.
Gabriel, Albert : Monuments Turcs d’Anatolie. c.2, Paris 1934.
Kuban, Doğan : Anadolu Türk Mimarisinin Kaynak ve Sorunları. İstanbul 1965.
Öztürk, Nazif : “Vakıflar Arşiv Kayıtlarına göre Niksar Vakıfları”, Vakıflar Dergisi S.XXII., Ankara 1991.
Tuncer, O.Cezmi : Anadolu Kümbetleri, c.1, Ankara 1986.
Önkal, Hakkı : Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara 1996.