ŞEYH BEDREDDİN TÜRBESİ

Yerin adı: Konya'ya bağlı ilçelerden biri olan Ilgın’ın merkezinde, adını verdiği mahallede, 5. sokak, 24 numaralı evin bahçesindedir.

Yapım Tarihi: Kitabesine göre 685/1286-1287 yılında inşa edilmiştir.

Kitabe: Arapça bir kitabesi mevcuttur.

Vakfiye: Yapının vakfiyesi mevcut değildir.

Kurucu: Banisi Seyfeddin Balaban’ın oğlu Emir Sadeddin İsa’ dır. Memluk Sultanı Baybars, Anadolu’ya Seyfeddin Balaban kumandasında bir askeri kuvvet göndermiştir (675/1276). Eğer bu kumandan ile Sadedin İsa’nın babası aynı şahıs ise Sadedin İsa’nın babası ile birlikte Anadolu’ya geldiğini ve burada kalarak emirliğe kadar yükseldiğini kabul etmek gerekmektedir.

Sanatçı: Bilinmiyor.

Onarım Durumu: Türbe 1975 yılında vakıflar genel müdürlüğünce restore edilmiştir. Bu restorasyon sırasında kısmen yıkık külah yenilenmiş, dökülen taş kaplamalar değiştirilmiş, ortadan ikiye ayrılan kapı kemeri desteklenmiş. Kübik kaide de dökülen taşların yerine yenileri konulmuştur.

Plan: Türbe iki katlı olup, kare kaide üzerinde yükselen sekizgen gövde piramidal külahla örtülüdür.

Türbenin içerisine, birinci kata batı cephesinde açılan kapıyla girilir. Bu kat içte sekizgen oluşturmaktadır. Bu kata moloz taş ve tuğla kullanılmıştır. Kubbeye geçiş üçgenli kuşakla sağlanmıştır. İç mekân kuzey ve doğu kenarlarında alt sıralarda açılan iki pencere ile aydınlanır. Zemin çimento kaplı olup bu kata sanduka yer almaz. Alt kata giriş ise üst kat girişiyle aynı yönde olup, üst kata çıkışı sağlayan merdivenin sahınlığı altında açılmış bir açıklıkla sağlanır. Düzgün kare planlı cenazelik bölümü sivri kemerli bir beşik tonozla örtülüdür. Duvarlar ve tonoz moloz taş örgü olup, kireç sıva ile kaplanmıştır. Cenazelik bölümü dört adet menfezle aydınlatılır. Zemini toprak olan bu kata sanduka bulunmamaktadır. Ancak üzerinde lafza-i Celaller bulunan taşar mevcuttur, bunların parçalanmış sandukaya ait olması ihtimal dâhilindedir.

Üçboyutlu Özellik: Kare kaide üzerinde yükselen türbe gövdesi dışta, mermer benzeri taşla kaplıdır. Batı kenarında bulunan giriş kapısına iki tarafında bulunan yedişer basamaklı merdivenlerle çıkılır. Basık kemerli giriş açıklığı bir niş içine alınmıştır. Çoğunda görülen mukarnaslı niş açıklığı burada görülmez, nişin iki köşesinde iki sütunce yer alır. Sütunce başlıkları dal ve yaprak motifleriyle süslüdür. Silmelerle çerçevelenen nişin bir köşesinde lafza-i Celal yer almaktadır. Kapının basık kemerinde çizikleme üslubuyla geçme tarzında süsleme yer alır. Niş kemerinin alınlığında yapı kitabesi bulunur. Girişin bulunduğu batı kenarı dışında, kuzey penceresinin bulunduğu cepheye de önem verildiği buradaki süslemelerden anlaşılmaktadır. Dikdörtgen pencere açıklığı niş içine alınarak , üzeri istiridye kabuğu şeklinde dilimli yarım kubbe ile son bulur. Silmelerle çerçevelenen pencerede çeşitli geometrik süslemeler ve köşelerde rozetler yer almaktadır. Burada dikkati çeken en önemli husus kabartma olarak yapılmış saç örgülü bir kadın başının bulunmasıdır. Diğer cepheler tezyinatsız gayet sade ele alınmıştır. Kare iadenin köşelerinde üçgen şeklinde çıkıntılar yer alır.

Malzeme: Şeyh Bedreddin Türbesi’nde kesme taş, moloz taş ve tuğla bir arada kullanılmıştır.

Süsleme: Süsleme dışta iki cephede, giriş cephesinde ve kuzey cephede yer alır. Kuzey cephedeki insan başıyla beraber kullanılan rozetlerin, gökyüzü yolculuğunda varılan gezegenleri ve uhrevi âlemi sembolize etmesi mümkündür.

Tarihlendirme: Sadeddin İsa tarafından yaptırılan türbenin bugün Şeyh Bedredin Türbesi denilmesi, sonraları bu isimle bir zatın bu türbeye defnedilmesindendir.

Değerlendirme: Şeyh Bedreddin Türbesi giriş cephesi ve kuzey cephesinde yer alan süsleme özelikleri, içeride kubbeye geçişte kullanılan üçgenli kuşakla, dikkati çeken bir yapıdır.

Kaynakça: TUNCER, Orhan Cezmi; Anadolu Kümbetleri I Selçuklu Dönemi, Ankara 1986.
ÖNKAL, Hakkı; Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara,1996.