Yerin adı: Zelve Sultan Mescidi Konya ilinde aynı adlı mahallede bulunmaktadır.
Yapım Tarihi:
Kitabe: Selçuk sülüsü ile dört satır olarak yazılmış, yapım tarihi ve yaptıranla ilgili bilgi vermeyen bir kitabesi bulunmaktadır.
Vakfiye: Bu yapıya ait vakfiye bugün mevcut değildir.
Kurucu: Herhangi bir bilgi mevcut değildir.
Sanatçı: Herhangi bir bilgi mevcut değildir.
Onarım Durumu: Mahalledeki yaşlılardan birinin anlattığına göre mescid bir zaman ahır halinde kullanılırken, Dede Bahçesi (şimdiki Konya Fuarı) ‘ne çok sık gelen Abdülvahid Çelebi tarafından küçük bir onarımla ibadete açılmıştır. Yapı son olarak 1960 yılında mahalleli tarafından onarılmıştır. Bu restorasyon oldukça özensiz bir şekilde yapılmış ve yapının aslı tahrip edilmiştir. Yapı son zamanlarda da tadilat görmüştür.
Plan: Tek ve sağır kubbeli Selçuklu Mescidi örneklerindendir.
Sade olan mihrap tam kıbleye konulmamış, daha sonra âdi taşlarla kıbleye doğru bir mihrab uydurulmuştur. Mescidin içerisinde sonradan açılan bir kapıdan ahşap örtülü, kerpiç duvarlı, iki pencereli bir türbeye geçilir. Burada çamurla sıvanmış iki sanduka vardır. Türbede bilgi veren herhangi bir kitabe bulunmamaktadır.
Üçboyutlu Özellik: Mescidin giriş kapısı lentolarında devşirme malzeme görülmektedir. Kapının üzerinde ise bir kitabe bulunmaktadır. Tek kubbeli yapının sağ tarafında bir, kıble tarafında ise altlı üstlü iki penceresi vardır. Kubbesi son dönemde çimento ile sıvanmıştır.
Malzeme: Tamamen tuğla ile yapılmıştır.
Süsleme: Kapının etrafını çeviren sövesi kırmızı ve mavi damarlı kıymetli bir taştan yapılmıştır. Mescidin hiçbir yerinde çini ve çini izi yoktur. Mihrabı sadedir.
Tarihlendirme: Vakfiyesi mevcut olmadığından Zelve Sultanın kim olduğu anlaşılamamıştır. “Zivle” veya “Zelve” şeklinde adlandırıldığı da bilinmektedir. Kadın olduğunu söyleyenlerin yanında mescidin yanındaki tekkenin şeyhi olduğunu iddia edenler de vardır. Kitabenin ilk satırındaki ibareden bu yapının I.Alâeddin Keykubad zamanında yapıldığı sonucuna varılabilir.
Değerlendirme: Yapı ülkemizdeki onarım yetersizliğinin ve bilgisizliğinin önemli örneklerinden sayılabilir. Mescid uzman olmayan insanların bir tarihi envanteri yok etmelerinin bir örneği olarak ibadete açıktır.
Kaynakça: ATÇEKEN, Zeki, Konya’daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve
Kullanması, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,1998.
KONYALI, İbrahim Hakkı, Abideleri ve Kitabeler ile Konya Tarihi, Konya 1964.
YASA,Azize, Anadolu Selçuklularında Türk İslam Şehri Olarak Konya(3 cilt),
Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üni. Sos. Bilm. Ens. Ankara,1996,